Thursday 19 May 2016

KIM&UNC KITHOKHOM DING AHOILOUNA LEH TRIBAL MINNA 3 BILL KIDOUDAL APHATCHOM LOUNA POINT 10


By Mark Haokip

'Tribal' minna 3Bill ana kidoudal chu Bill a passed jouva sopi khat hina jal'a common issue khat a mass movement umdoh na leh namkhat chikhat, kikhenthei lou sopi hina guitanlou umdoh thei nalai tah chu kipa um thilpha ahi. Hinlah tu a Manipur context a Naga panglouva Tribal mina movement kibol kiti chu political identity kicheh lou vetsahna ahin; hiche political identity kichehlou puma movement kibol kiti chu foreigner kahiuve tina ahin. Native people hilou khol gammi ahung pemlut kahiuve tina ahin eiho ding a negative point ahi.


1. Ipi jeh a Tribal mina movement bol ding hi phalou ham?
Manipur context a chu Tribal mina movement bol ding ahivang leh Kuki leh Naga kigom khom uva ibol diu dol ahi. Kuki le Naga chun aki thokhom teng leh bou Tribal kiti thei chuleh hiche wave chu hat tah a gingdoh thei ahi.


2. NSCN (IM) in India govt. toh Framework Agreement ahin nei phat in, NSCN (IM) ten KNO lamkai ho Delhi khopi ah khatve namthu seikhom uhte ahin tiu vin ahi.  Hiche hin NSCN (IM) te kom ah KNO ten MoU ana polut un hichu hiti ahi; Sadar Hills, Ccpur le Chandel chuleh Kuki te chen na Ukhrul leh Tamenglong se hi Kuki State hin tin Ukhrul, Senapati leh Tamenglong hi Greater Nagalim a lut hen, hiti ding chun kinoptona MoU neiyu tin, Kuki-Naga kitho khom utin iki nopto nau India Government kom ah pelut taute atiu ahi. Hiche hi Naga mipin kahin gelkhom diu ngaijin te atiuva anung donbut na a um loulai jeh a sei khom lou lai ahi, atiuve.


3. MTF kiti ho chuleh Kuki lamkai Delhi a umho chun Th Muivah ana kimuto pi nau vah chun Muivah in, "Nangho Mizo bus in nadalha tauvin, keiho Naga bus a cheding kahitauve, nahung jaonomu le vang most welcome, najaonom lou leu nangho thu Meitei te toh umkhom ding nahi tauve, tin ahin vailhah un ahi.
   Hitia Muivah in ahin vailha uva pat a chu Tribal mina political movement Kuki le Naga in bolkhom ding chu ahitheina umlou Tribal min na kiloi khom ding chu Manipur a ding a thi doh ahitai. Hiche nikhoa pat a chu Tribal mina movement bol theina dingchu thi ahitai. I-hetchet ma bang un, NSCN(IM) ten Kuki te chung a Ethnic cleansing campaign ana bol uva mi 900 val ethau va, kho 360 lam ahal lhah uh chuleh mihem lakh 1 lam eithecheh uh va ana kikhensa ihiu ahi tai.


4. Tribal minpan a BILL3 doudal ding jong chu recognised political identity ahilou jeh a Foreigner kahiuve tia recognition movement bol hidan in bou asohdoh in ahi. Hijeh a chu Hiche Bill 3 hi Kuki minna bou kidoudal thei ding ahin, hiche recognised political identity "KUKI" mina idel leh constitutional safeguard kichang theibou ahin, chule Separate state jong chu hiche Kuki mina bou muthei hibep ding ahi.


5. Hiche Bill 3 hi Kuki le Naga hilou nammi ho, foreigner ho deldoh nadinga passed kibol ahi.

6. Naga ten keiho achom kahitauve tia kicheh tah a Naga mina movement atum a abol tah jeh uva, Kuki le Naga pankhoma Tribal mina movement bol ding chu amaho dia manthah na ahijeh a nom hih uva, politics bolna eineikit uva news ahinso phat uleh "Naga & Tribal" ti thucheng hi ahinmanchah uva amin maimai a support lhema ahin lhep u ahi. Tina chu amaho identity Naga chu kitup tah a asei doh uva eiho se Tribal eitiu chule abang teng migrants eitiu ahin, jachat umtah ahi tai.


7. Manipur a Meitei, Kuki, Naga recognise ahi goh hilou va Kuki leh Naga chu Indian indigenous Tribe lah a recognized ahi. Hijeh a chu Kuki tia State idel uh or Kuki separate state idel jal uva pan ilah jiu ahi. 
Hijeh a chu tua pat Tribal min hi kijang thei talou ding ahidan chung a kisei se chuleh akisei nom lou phabep um ahi.


8. NSCN-IM in Framework Agreement anei masang beh chu hileh UNC le KIM kitho'a na atohkhom jongle thukhat ahin, tua KIM le UNC in 3 Bill douna dia joint co-ordination Committee asemdoh ham?or Aumsa JAC angense jong leh ahoilheh vanga asunglang politics a ivet leh NSCN-IM  Framework Agreement Demand Committee hijo ding ahi, ajeh chu Bill 3 doudal ahivanga ajona lang khu Political demand a kichaiding ahijeh a Naga te dia plus point hijo ding ahi.

9. KIM in UNC akijoppi jeng ding hin:(a) Kuki sunga minority tribe Naga noiya akoi houkhu iphatsah uva inamdet peh'u/recognised ibolpeh nau jong hiding ahi.(b) Kuki State Demand kibolna jong NSCN-IM in einatha nau point jong ajaosah u ahijeh in Kuki State fessibility ahinapa chu KIM in athamit doh khah ding, govt. in jong Naga movement join dana eimu uva hiteng chule NSCN-IM movement join louva Kuki ho dia lampi dang hung umlou ding ahi.(c) Chule KUMHUR in UN level a NSCN-IM thilse bol ahehset naho jouse jong pannabei hilo ding ahi. Ajeh chu hiche chungchang thu seichen ahinaipon, athu kitan nailou ahi.

10. KIM in Kuki sunga Tribe jouse represent abol'a tribe khat toh level khat a aumlou phot angai in chule Kuki hilou nomenclature danga ding hohi akisuhtup phot angai e.

No comments:

KA Gospel Column

LHAGAO GA - SPIRITUAL FRUIT

TUNI LHAGAO ANPHAA (Thursday, 02/06/2016) -------------------------- Galatia 5:25 "Eiho Lhagaova hinga ihiule lhagao in ...

3 Bills ziak ah Kuki leh Naga ding khawm leu hin, i demand uh i mu thei diam uh?